De technologische industrie is booming. De afgelopen vijf jaar is de toegevoegde waarde van deze sector met vijf procent gegroeid. Aan de andere kant neemt ook het structurele personeelstekort binnen de technologie-industrie toe, wat leidt tot grote uitdagingen op het gebied van productiviteit en specialistische expertise. De manier om deze uitdagingen succesvol aan te pakken? Slimmer gebruik maken van digitale technologie en de kansen grijpen die innovatie op dit gebied biedt.
Dit artikel schetst de kansen en uitdagingen voor de Nederlandse technologische industrie richting 2030. De belangrijkste bron is het ING onderzoeksrapport 'Groeipotentieel voor de technologische industrie'. De bevindingen in dit document zijn mede gebaseerd op interviews met directeuren van verschillende middelgrote en grote producerende bedrijven.
De afgelopen vijf jaar is het aandeel van technologiebedrijven - producenten van elektronische producten, apparaten, machines, transportmiddelen en bedrijven die actief zijn in de reparatie en installatie van machines - in de totale economie gegroeid van 4,5% naar 4,8% in 2021. Dit is des te opmerkelijker als je bedenkt dat deze sector in de twintig jaar daarvoor met één procentpunt is gedaald.
Andere cijfers laten zien dat de industrie een belangrijke pijler van de Nederlandse economie is:
De groei van de technologie-industrie komt voort uit de succesvolle combinatie van meer arbeid en betere technologie. Sinds 2011, met uitzondering van een kleine krimp in het door COVID geteisterde jaar 2020, is het personeelsbestand binnen de technologische industrie gestaag toegenomen. Vooral het aantal gewerkte uren in voertuigen en machines manufacturing en machine-installatie en -reparatie is aanzienlijk toegenomen.
Een nog belangrijkere groeifactor is technologische vooruitgang. Dankzij slimme innovaties kunnen bedrijven met minder input een vergelijkbare of grotere output creëren. Het wordt mogelijk om de efficiëntie en productiviteit te verhogen door slimmer te werken in plaats van harder.
De arbeidsproductiviteit in de techindustrie is de afgelopen jaren sterk gestegen. In 2017 groeide de arbeidsproductiviteit bijvoorbeeld met meer dan tien procent en overschreed, na jaren van stagnatie, voor het eerst het niveau van 2010. Vervolgens bleef de arbeidsproductiviteit drie jaar lang met gemiddeld 1,7% per jaar groeien. Daarmee is de Nederlandse techindustrie de op één na meest productieve ter wereld, alleen Ierland doet het beter.
Aan de andere kant blijft het huidige groeitempo achter bij het niveau dat de techindustrie tussen 2002 en 2008 bereikte. Wat we ook zien, vooral binnen de industrie manufacturing, is dat er een groot verschil is tussen leiders en achterblijvers. De reden? Kleinere fabrikanten hebben vaak niet voldoende schaalgrootte om voldoende kennis van nieuwe technologieën te ontwikkelen en proactief personeel te werven en op te leiden.
De investeringskracht van kleinere spelers is ook beperkter dan die van hun grotere tegenhangers, en ze hebben ook vaak moeite om te voldoen aan de steeds complexere wet- en regelgeving. Bovendien zorgt digitale transformatie voor meer complexiteit en stijgende IT-kosten. Cyberbeveiliging is een voorbeeld van een kostbaar maar essentieel element dat niet direct een voor de hand liggende bijdrage levert aan hogere productiviteitscijfers.
In 2023 zal de technologische industrie te maken krijgen met een aantal grote uitdagingen, zowel digitaal als 'offline'. Laten we de meest urgente uitdagingen eens nader bekijken.
Veel bedrijven kampen met een toenemend personeelstekort. De arbeidsmarkt is momenteel krapper dan ooit - een trend die waarschijnlijk nog wel even zal aanhouden, mede door de vergrijzing. Volgens voorspellingen van het ROA en de Samenwerkingsorganisatie Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB) zullen er in 2026 tussen de vijftienduizend en twintigduizend onvervulde vacatures zijn voor technici in de industrie.
Geschoolde IT-professionals zijn schaars en moeilijk te werven. Bovendien veranderen de functievereisten door de toenemende digitalisering en automatisering. Sterke IT-vaardigheden worden steeds belangrijker, terwijl de technische focus geleidelijk verschuift van machine- en gereedschapbediening naar procesbesturing. Deze overgang vereist meer abstracte technologische vaardigheden. Digitale vaardigheden die steeds populairder worden zijn programmeerkennis, data wetenschap en kennis van meet- en regeltechnieken.
Technologische vooruitgang vereist hoger opgeleid personeel, zoals hardware en software developers. Aan de andere kant vereenvoudigen digitalisering en automatisering taken, waardoor lager opgeleid en minder technisch onderlegd personeel veel basistaken beter en sneller kan uitvoeren. De door ING onderzochte bedrijven zien een tekort aan arbeidskrachten als een potentiële belemmering voor groei (minder innovatievermogen), maar ook als een drijfveer om te investeren in betere technologie en meer productiviteit. Productiviteitsgroei is essentieel in de context van toenemende arbeidstekorten. Bedrijven die hun digitale kennis en groei kunnen maximaliseren, hebben minder extra mensen nodig om dezelfde hoeveelheid werk gedaan te krijgen.
De beste en snelste weg naar een hogere productiviteit? Personeel, kapitaal en technologie efficiënter inzetten. Voorbeelden van 'laaghangend fruit' (technologie die relatief eenvoudig te implementeren is) zijn automatisering en robotisering. De digitale koplopers onder de Nederlandse tech-producenten weten dit en zetten al robots in voor allerlei taken.
Volgens het onderzoek van ING hebben achterblijvers nog volop mogelijkheden om de productiviteit te verhogen door procesautomatisering. In ieder geval zijn een hogere robotdichtheid en de automatisering van nog meer processen belangrijke manieren om de productiviteit op peil te houden, zelfs in tijden van personeelstekorten.
Digitalisering is een belangrijk onderdeel van de overgang naar slimme fabrieken (smart industries), de motoren van Industrie 4.0. Slimme fabrieken maken betere online communicatie met belanghebbenden mogelijk, stroomlijnen de samenwerking tussen onderdelen van een bedrijf (inkoop, verkoop, productie, verkoop) en zorgen voor een betere integratie van machines en apparatuur binnen een bedrijf.
Tegelijkertijd laat het ING-onderzoek zien dat de bijdrage van IT-kapitaal aan de toegevoegde waarde in vier van de vijf takken van de technologische industrie is afgenomen. Voorlopig is elektrische engineering de enige tech-industrie waarin IT-kapitaal gestaag bijdraagt aan de werkelijke groei. Is dit brandstof voor technopessimisten die IT niet willen erkennen als een doorbraaktechnologie?
Het antwoord is nee. Op de lange termijn draagt IT bij aan een snelle en eenvoudige overgang van waardevolle technologie. Bovendien vereist succesvolle digitalisering ook nieuwe manieren van werken en vaardigheden, het creëren van nieuwe diensten en het doorbreken van oude routines. Bovendien zijn er aanwijzingen dat digitalisering de productiviteitsgroei stimuleert. Recent onderzoek toont aan dat industrieën die intensief gebruik maken van digitale technologie meer bijdragen aan de productiviteitsgroei dan industrieën die minder digitaal zijn ingesteld.
Het groeipotentieel is er dus. Alleen worden veel digitale mogelijkheden nog niet volledig benut. Vooral de praktische toepassing van nieuwe technologieën gaat over het algemeen nog te langzaam. Technologieën zoals kunstmatige intelligentie (AI), 5G en 6G (ideaal voor draadloze fabrieken), digitale twinning en AR- en VR-technologie zijn vaak nog geconcentreerd in de handen van een beperkt aantal digitale koplopers.
In een vervolgartikel gaan we verder in op de mogelijkheden voor succesvolle digitalisering in de technologiesector en laten we zien hoe bedrijven in deze sector nog beter gebruik kunnen maken van het enorme potentieel van digitale innovatie.
Wilt u meer weten over Emixa? En bent u benieuwd naar onze oplossingen waarmee u uw digitale transformatie kunt versnellen? Aarzel dan niet om contact met ons op te nemen. We ontmoeten u graag!